Her ülkenin bir dış ticaret dengesi vardır. Bu denge ithalat ve ihracat edilen ürünlerle doğrudan ilişkilidir. Kendi ekonomik çıkarlarını düşünen her ülke üretim kapasitesini ithalata göre ayarlayarak geliştirir, kararlar alır, yeniler. Eğer üretim ve ihracat oranları sallantıya geçerse, ithalat ihracata göre çok yüksek meblağlarda gerçekleşmeye başlarsa işte o zaman devalüasyon söz konusu olur ve para biriminde “değer düşmesi” gerçekleşir.
Hükümet yetkililerinin uzun görüşmeler sonrasında ülke para birimi değerini düşürmesine devalüasyon denir. Hükümeti bu kararı almaya iten en büyük etken dış ticaret dengesinin büyük açıklar vermesi, dolayısıyla ithalatın hep yüksek olmasıdır.
Bir devletin gelir kalemlerinin başında ithalat ve ihracat gelir. İthalat, yurtdışından yurtiçine yapılan ticareti ifade ederken; ihracat yurtiçinden yurtdışına yapılan ticareti ifade eder. Burada aslında “üretim” ve “satış” yönünden mükemmel bir denge vardır. Üretemeyen ülkeler dışa daha fazla bağımlı olur ve ithalat çok yüksek seviyelerde gerçekleşir. Üreten ve ürettiğini güçlü bir şekilde dış ülkelere satabilen devletlerde ise ihracat çok yüksek olur, bir refah habercisidir.
Devalüasyon Neden Olur?
Devletler neden devalüasyon kararı alır sorusu birçok kişinin aklına gelebilir. Devleti devalüasyon kararı almaya iten sebepler tamamen “ekonomi” ile ilgilidir. Ekonominin kötüye gittiğinin en büyük habercisi dış ticaret açığının kontrolden çıkması, cari açığın sürekli yüksek gelmesi, enflasyon oranlarında yeterli iyileşme sağlanamaması ve tüm bunların sonunda memnun olmayan bir halk tabanıdır.
[irp posts=”7″ name=”Devalüasyon Nedir? Neden Olur? Türkiye’de Devalüasyon”]
Üreten ve modern çağa uyum sağlayan ülkelerde ihracat rakamları memnuniyet vericiyken, özellikle otomotiv, teknoloji ve tarım üretimi konusunda ilerleme katedemeyen ülkelerde ithalat rakamları yüksek çıkar. Tüm koşullar devletin hükümetini devalüasyon kararı almaya iter.
Devalüasyon son aşama bir karardır. Devlet ekonomide tıkandıysa, kalkınma sağlayamıyor ve dış ticaret dengesini düşüremiyorsa devalüasyon kararı alır.
Türkiye Devalüasyon Tarihleri
Devalüasyon ile değer düşmesi Türkiye siyasi tarihinde ne yazık ki sıklıkla yaşandı. Özellikle 1980 askeri darbesi öncesinde ve sonrasında toparlanmakta güçlük çeken Türkiye’de devalüasyon birden fazla gerçekleşti. 1931 yılında Atatürk zamanında da doların 211 kuruşa ayarlanmasıyla ilk devalüasyonu görmekteyiz ancak ekonomistlerin birçoğu bu kararı o zamanın şartlarında alınmış olağan bir hareket olarak gördüklerinden genellikle devalüasyon olarak anılmaz. Türkiye’de yaşanan devalüasyonlar:
07.09.1946 Devalüasyonu
04.08.1958 Devalüasyonu
10.08.1970 Devalüasyonu
01.03.1978 Devalüasyonu
10.06.1979 Devalüasyonu
24.01.1980 Devalüasyonu
05.04.1994 Devalüasyonu
22.02.2001 Devalüasyonu
Bir yanıt bırakın